Ο Θεός και ο σατανάς μαλώνουν σχετικά με το φαγητό και την υγεία.

Εν αρχή
ο Θεός γέμισε τη γη με μπρόκολο,
κουνουπίδι και σπανάκι, πράσινα, κίτρινα και
κόκκινα λαχανικά όλων των ειδών, ώστε ο
άνδρας και η γυναίκα να ζήσουν υγιεινά
και παντοτινά.
Ο σατανάς όμως δημιούργησε τα Haagen Dazs
και τα διάφορα cookies. Και ρώτησε:
«Λίγη ακόμη σάλτσα βύσσινου;» και ο
άνδρας απήντησε: «Ευχαρίστως!» και η
γυναίκα πρόσθεσε: «Παρακαλώ για μένα
άλλη μια ζεστή βάφλα με σαντιγύ!». Και
έτσι πήραν και οι δύο από 5 κιλά.

Και ο Θεός δημιούργησε το γιαούρτι
ώστε να διατηρήσει η γυναίκα το σώμα της
όπως άρεσε στον άνδρα.
Και ο σατανάς δημιούργησε από το σιτάρι
το άσπρο αλεύρι και από το ζαχαροκάλαμο
τη ζάχαρη και τα συνδύασε. Και η γυναίκα
άλλαξε νούμερο στην ένδυσή της και πήγε
από το 38 στο 46.

Και έτσι είπε ο Κύριος: «Δοκίμασε το
φρέσκο μαρούλι μου!» Και ο σατανάς εφεύρε
το ντρέσσιγκ και το σκορδόψωμο ως συνοδευτικά.
Και οι άνδρες και οι γυναίκες
μετά από αυτή την απόλαυση άνοιξαν τις
ζώνες τους κατά τουλάχιστον μία τρύπα.

Ο Κύριος όμως είπε: «Σας έδωσα φρέσκα
λαχανικά και ελαιόλαδο, στο οποίο να
μαγειρεύετε υγιεινά!» Και ο σατανάς
συνόδεψε τα φαγητά αυτά με δεύτερο πιάτο
από νόστιμες μπουκίτσες από ψωμάκια,
τυράκια camembert, αστακό σε βούτυρο
μυρωδάτο και φιλετάκια κοτόπουλου.
Και οι τιμές χοληστερίνης του ανθρώπου
ανέβηκαν στα ουράνια.

Ετσι ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο
αθλητικά παπούτσια, ώστε να χάσει μερικά κιλά
με την άθληση. Και ο σατανάς δημιούργησε
την δορυφορική τηλεόραση και τα DVD μαζί
με τα τηλεχειριστήρια, για να μην
κουράζεται ο άνθρωπος με το ζάπινγκ.
Και οι άνδρες και οι γυναίκες γελούσαν και
έκλαιγαν μπροστά την οθόνη και άρχισαν να
φοράνε ελαστικές φόρμες αδυνατίσματος.

Ετσι ο Θεός δημιούργησε την πατάτα,
φτωχή σε λίπος και κάλιο και γεμάτη
θρεπτικές ουσίες. Και ο σατανάς
αφαίρεσε την φλούδα και έκοψε το εσωτερικό
της σε πατατάκια τα οποία τηγάνησε και τα
κάλυψε με πολύ αλάτι.
Και ο άνθρωπος πήρε μερικά κιλά ακόμη

Ο Θεός όμως έφερε το άπαχο κρέας, ώστε
τα τέκνα του να χορταίνουν προλαμβάνοντας
λιγότερες θερμίδες.
Και ο σατανάς έφερε τα Goodys και το
τσίζμπουργκερ των 99 λεπτών. Και ρώτησε
ο σατανάς: «Θέλεις και τηγανητές πατάτες;»
Και είπε ο άνθρωπος: «Βεβαίως, μια μεγάλη μερίδα
με μαγιονέζα!» και είπε ο σατανάς: «Ετσι
μπράβο!» Και ο άνθρωπος έπαθε έμφραγμα.

Και ο Θεός αναστέναξε και δημιούργησε
το τετραπλό μπαϊ πάς της καρδιάς.
Και τότε ο σατανάς είπε "είπαμε να παίζουμε τίμια"

και δημιούργησε το Ι.Κ.Α.

Ο καθημερινός πολιτισμός του Νεοέλληνα.

Συχνά γίνεται λόγος για τον Ελληνικό πολιτισμό. Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μας είναι ο περίφημος αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Αναμφισβήτητα είναι ένα θέμα για το οποίο έχει χυθεί πολύ μελάνι. Άλλοι αναλώνονται σε μια στείρα προγονολατρεία, ενώ άλλοι προχωρούν σε δημιουργική μελέτη της αρχαιοελληνικής μας παράδοσης, η οποία και πλούσια είναι αλλά και πραγματικά πολύτιμη. Το ζήτημα που θα μας απασχολήσει στο παρόν άρθρο είναι ο καθημερινός πολιτισμός του σύγχρονου Έλληνα. Τι εννοούμε όμως με τον όρο αυτό; Και κατά πόσο θα μπορούσαμε να είμαστε περήφανοι για τον πολιτισμό μας και τη συμπεριφορά μας; Ο όρος αυτός προσδιορίζει τη συμπεριφορά μας απέναντι στο φυσικό περιβάλλον, στα ζώα, αλλά και απέναντι στο συνάνθρωπο. Σε αυτούς τους τρεις βασικούς άξονες θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω τη συμπεριφορά ορισμένων συμπολιτών μας.

Ας ξεκινήσουμε με τον τρόπο που φερόμαστε στο ευρύτερο σπίτι όλων μας, το περιβάλλον. Μια βόλτα αρκεί να κάνει κανείς στα δάση που βρίσκονται γύρω από τα αστικά κέντρα της χώρας μας και θα βεβαιωθεί για το πρόβλημα της ρύπανσης, για το οποίο ευθύνονται αποκλειστικά οι πολίτες. Κατά τη διάρκεια μιας εξόρμησης στο δάσος του Αγίου Σύλα αλλά και από το βουνό που βρίσκεται πάνω από το Περιγιάλι, παρατήρησα πεταμένα σε ρεματιές οικιακές συσκευές, μηχανάκια και ποδήλατα, τα οποία ασυνείδητοι βρήκαν το μέρος να τα ξεφορτωθούν. Όλα αυτά τη στιγμή που υπάρχει πιο οικονομικός και εύκολος τρόπος για να απομακρυνθούν ή ακόμη και να ξαναχρησιμοποιηθούν.(ανακύκλωση ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού υλικού, μάντρες κα.) Το άλλο φλέγον ζήτημα είναι η ανάπτυξη και η διάδοση της ανακύκλωσης, μια πρακτική που στη χώρα μας τώρα κάνει τα πρώτα βήματά της, τη στιγμή που στην Ευρώπη εδώ και χρόνια αποτελεί καθημερινότητα. Σε αυτό ευθύνες έχει η πολιτεία, εφόσον αυτή πρέπει να τοποθετήσει ειδικούς κάδους, αλλά και στον πολίτη, ο οποίος οφείλει να στηρίξει αυτήν την προσπάθεια. Στην πόλη μας φέτος είδαμε τους πρώτους κάδους για ανακύκλωση χαρτιού, αλλά και αυτοί είναι λίγοι και δεν υπάρχουν κάδοι για άλλα υλικά, όπως γυαλί, πλαστικό και αλουμίνιο. Ακόμα υπάρχουν πολλοί από εμάς που ρίχνουν στους ειδικούς αυτούς κάδους οτιδήποτε άλλο εκτός από τα υλικά που πρέπει να ρίξουν, δημιουργώντας πολλά προβλήματα. Τέλος πρέπει να τονίσουμε ότι σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές η χώρα μας ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες είναι τελευταία όσον αφορά την ανακύκλωση.

Ας περάσουμε τώρα στην συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα. Καθημερινά ακούμε για κατοικίδια ζώα που τα εγκαταλείπουν τα αφεντικά τους στο δρόμο, γιατί απλά τα βαρέθηκαν και δεν έχουν τη διάθεση να τα φροντίζουν. Ακόμα συχνό είναι το φαινόμενο της ομαδικής εξόντωσης αδέσποτων ζώων με δηλητηριασμένες τροφές. Όλοι μας έχουμε βρεθεί μπροστά στο αποτρόπαιο θέαμα ενός άτυχου ζώου που ψυχορραγεί εξαιτίας ενός ασυνείδητου που βρήκε αυτή τη λύση για το ζήτημα των αδέσποτων ζώων. Η λύση φυσικά δεν είναι αυτή, αλλά να δημιουργηθούν ειδικά μέρη, όπου θα μαζεύουν τα αδέσποτα, θα τα φροντίζουν και θα τα εμβολιάζουν, και στη συνέχεια θα χαρίζονται σε ζωόφιλους. Υπάρχουν τέτοια καταφύγια αλλά όχι στο βαθμό που θα έπρεπε, έτσι ώστε να λυθεί άπαξ δια παντός το πρόβλημα. Φυσικά απαραίτητη κρίνεται και η ανάλογη στήριξη του κράτους. Ακόμη πρέπει να αναφέρουμε την ύπαρξη ορισμένων λαθροκυνηγών που εξοντώνουν με τις λανθασμένες πρακτικές τους την άγρια πανίδα της χώρας μας. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου ορισμένα από τα άγρια ζώα να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τα δάση μας. Ας μην ξεχνάμε πως ο σωστός κυνηγός είναι και ο καλύτερος οικολόγος.

Τέλος αυτό που έμεινε να εξετάσουμε είναι η συμπεριφορά του ανθρώπου προς το συνάνθρωπο. Ας ξεκινήσουμε με το ζήτημα της συμπεριφοράς των οδηγών. Όταν οδηγούν προέκταση του χεριού τους είναι η κόρνα, την οποία χρησιμοποιούν αδικαιολόγητα τις περισσότερες φορές, όπως για παράδειγμα όταν βρίσκονται ακινητοποιημένοι στην κίνηση. Αυτό το κάνουν χωρίς να σκεφτούν τι θα καταφέρουν με αυτή τους την πράξη ή αν με αυτή τους την πράξη ενοχλούν τους υπόλοιπους. Συνάμα έχουν μονίμως ανοιχτό το παράθυρο, για να ανταλλάζουν με τους άλλους οδηγούς κοσμητικά επίθετα σπάνιας εμπνεύσεως. Δεν χάνουν την ευκαιρία να πιάνονται στα χέρια με τον οποιονδήποτε για την παραμικρή ασήμαντη αιτία. Ακόμα δεν δίνουν καμία σημασία στους δικυκλιστές αλλά ούτε και στους πεζούς παρά μόνο στις προκλητικά ντυμένες γυναίκες, στις οποίες απαγγέλουν αυτοσχέδια «ποιητικά αριστουργήματα» με ιδιαίτερα πλούσιο και ευφάνταστο λεξιλόγιο. Ακόμα όταν βρέχει μετατρέπονται σε χειριστές ταχύπλοου σκάφους καταβρέχοντας τους πάντες με λασπόνερα. Φυσικά οι δαίμονες της ασφάλτου πραγματικά γίνονται άλλοι άνθρωποι, όταν αφού θέσουν σε κίνδυνο τους άλλους ανθρώπους με τους ελιγμούς τους, τους σταματήσει η τροχαία. Στην περίπτωση αυτή αντί να παραδεχτούν το σφάλμα τους και να δεχτούν την κλήση, αρχίζουν το μελόδραμα, εφευρίσκοντας τις πιο απίθανες δικαιολογίες. Φυσικά και στις καθημερινές μας επαφές τα πράγματα δεν αλλάζουν και πολύ. Η αγένεια, η εριστικότητα και η ανυπομονησία δίνουν και παίρνουν. Στοιχεία που ορισμένοι, κατά τη γνώμη μου λανθασμένα, τα αποδίδουν στο φλογερό Μεσογειακό ταμπεραμέντο. Σε αυτό μπορεί να οφείλεται η όρεξη για ζωή και διασκέδαση, όχι όμως η αγένεια και οι κάθε λογής καυγάδες.

Φυσικά θα ήταν λάθος μετά από όλα αυτά να χαρακτηρίσουμε όλους τους Έλληνες απολίτιστους, γιατί το να αποδίδεις συγκεκριμένες ιδιότητες σε σύνολά είναι ρατσιστικό. Καθώς τα σύνολα δεν είναι ομοιογενή και υπάρχει ο κίνδυνος να αδικήσεις ένα μέρος του συνόλου που δεν φταίει σε τίποτα. Για αυτό σκοπός μου είναι να στηλιτεύσω συγκεκριμένες συμπεριφορές και όχι να αποδώσω κατηγορίες σε σύνολα. Τέλος ας μην ξεχνάμε πως ο κόσμος θα γίνει καλύτερος μόνο αν προσπαθήσουμε εμείς οι ίδιοι να γίνουμε καλύτεροι. Και αυτό θα γίνει όταν καταφέρουμε να ζούμε σε αρμονία με τη φύση και τους συνανθρώπους μας.

Κείμενο: Χρόνης Τσεκουράκης. Παράλληλη έκδοση εδώ

"Στη ζωή η ομορφιά βυθίζεται, όχι όμως και στην τέχνη."

«Στη ζωή η ομορφιά βυθίζεται, όχι όμως και στην τέχνη. Η ικανότητα του ανθρώπου να μετατρέπει το χάος σε ομορφιά δεν έπαψε ποτέ να με εκπλήσσει.»( Leonardo da Vinci)

Η Μετουσίωση είναι μια ψυχική διαδικασία (μηχανισμός άμυνας) σύμφωνα με την οποία η ενέργεια των "κατωτέρων" ενστίκτων βρίσκει πιο δημιουργικές, πιο "εξευγενισμένες" διεξόδους. Η μετουσίωση, με βάση την Ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόυντ, συνδέεται με τη διοχέτευση των ενορμήσεων, μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας, σε έναν κοινωνικά αναγνωρισμένο σκοπό. Το αρχικό αντικείμενο της ικανοποίησης αντικαθίσταται από έναν υψηλότερο πολιτιστικό σκοπό απομακρυσμένο από την άμεση έκφραση του ενστίκτου. Το ένστικτο διοχετεύεται σε ένα νέο και χρήσιμο κανάλι, την τέχνη. Το έργο αποτελεί μια μορφή ικανοποίησης απωθημένων επιθυμιών του δημιουργού, υποστηρίζοντας μια πλήρη συνάφεια ανάμεσα σ' αυτές και το ασυνείδητό του. Το αντικείμενο της μετουσίωσης δεν είναι η γνώση, αλλά η βιωμένη έλλειψη. Είναι δυνατή όμως η ανάγνωση του ασυνειδήτου στο έργο τέχνης;

Τζιμ Μόρισον: Ο Θρύλος της ροκ σκηνής, η ψυχή των Doors. Βαθιά ευαίσθητη προσωπικότητα, επαναστατική, γνήσια ελεύθερη και ανήσυχη ψυχή, αντικομφορμιστής. Στο έργο που άφησε αντανακλάται η βαθιά εσωτερική του αγωνία για τον κόσμο. Το τραγούδι «Τhe End», ένα από τα ιστορικά τραγούδια των Doors, αντανακλά τον ψυχισμό του: Την αέναη πάλη του μεταξύ ζωής και θανάτου, που τελικά δεν την κέρδισε. Ένιωθε τη ζωή πολύ έντονα για να την αντέξει. Αναφέρει: «Όλοι είμαστε θεοί και ο καθένας από μας φτιάχνει τη μοίρα του. Δε μπορείς να καβαλάς τον φράχτη μεταξύ ζωής και θανάτου, ανάμεσα στο εδώ και το εκεί για πολύ.» Και τελικά δεν το κατάφερε. Πολλά από τα ποιήματά του έχουν να κάνουν με το θάνατο. Χωρίς να τον φοβάται τον προκαλούσε και έπαιζε μαζί του. Ακροβατούσε μεταξύ του ενστίκτου της ζωής και του θανάτου.«Περιπλανιόμαστε σε τροχιές τυφλές, αβοήθητοι, μόνοι.» Παρατηρούμε στο έργο του υπέροχες μεταφορές και συμβολισμούς: το γαλάζιο λεωφορείο που μας καλεί κοντά του (το κάλεσμα του θανάτου), το ουρλιαχτό της πεταλούδας (όπου η πεταλούδα συμβολίζει την ψυχή). Ήθελε να είναι η «Η Πόρτα» ανάμεσα σε αυτό που γνωρίζουμε και στο άγνωστο, η Πόρτα της Αντίληψης, που αν καθαριζόταν, τα πάντα θα φαίνονταν στον άνθρωπο όπως αληθινά είναι, άπειρα.

Vincent Van Gogh: Ο ευαίσθητος και εσωστρεφής ζωγράφος του μετα-ιμπρεσιονιστικού ρεύματος. Καταθλιπτική προσωπικότητα, με ασταθή ψυχισμό, αυτοκαταστροφικός, που βρήκε τη διέξοδό του στη ζωγραφική, αφήνοντας ένα μοναδικό έργο πίσω του. Λάτρης του χρώματος, αποτύπωσε στους πίνακες του τη βαθιά του μελαγχολία, το σκοτάδι της ψυχής του με τα πιο γλαφυρά χρώματα, όπως στην «Έναστρη Νύχτα». Αυτοτραυματίστηκε κόβοντας το αυτί του, μη μπορώντας να διαχειριστεί την πραγματικότητα της ζωής του, αναζητώντας την κάθαρση. Υπάρχουν προσωπογραφίες του που ζωγράφισε ο ίδιος, με το τραυματισμένο του αυτί, καθώς και προσωπογραφίες του όπου απεικονίζεται μόνο από τη μία πλευρά, χωρίς να φαίνεται ο τραυματισμός του. Μη μπορώντας να αντέξει το βάρος της ψυχής του, πάσχοντας από χρόνια κατάθλιψη, έβαλε τέλος στη ζωή του και αυτοπυροβολήθηκε στο στήθος.

Νικόλας Άσιμος: Ο Νικόλαος Ασημόπουλος, το πραγματικό του όνομα, ήταν μία περίπτωση ιδιαίτερα αντισυμβατικού καλλιτέχνη, κυρίως όσον αφορά στον τρόπο ζωής που επέλεξε ο ίδιος για τον εαυτό του. Οι συμπεριφορές του και τα τραγούδια που έγραψε θεωρήθηκαν συχνά προκλητικά. Υπήρξε ένα έντονα πολιτικοποιημένο άτομο, που ιδεολογικά δεν άνηκε σε κάποιο χώρο. Αρχικά αριστερός, απέκτησε στην πορεία αναρχική συνείδηση και στην συνέχεια ξεπέρασε και τους αναρχικούς, καθώς δεν επιθυμούσε να του κολλάνε ταμπέλες. Ισορροπώντας επικίνδυνα στο τεντωμένο σκοινί της αυτοκαταστροφής, ο Νικόλας, αρχίζει την εσωτερική του "Βόλτα", "που δε σταματάει κι ούτε ποτέ της έχει αρχίσει...". Ένας από τους λίγους, γνήσιους καλλιτέχνες του δρόμου, με βαθιά κοινωνική ευαισθησία, ίσως ο μόνος που έμπηξε τόσο βαθιά το μαχαίρι στο κόκαλο αδιαφορώντας για τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν.

Στο τραγούδι του «Σχιζοφρενοβλαβίωση», περιγράφει τον τρόπο που απαλλάχτηκε από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις με τη διάγνωση «Ψυχωσική συνδρομή σχιζοφρενικού τύπου» που βέβαια δεν ανταποκρινότανε στην πραγματικότητα: ««Είμαι παλιάνθρωπος. Είμαι υπάνθρωπος. Αντικοινωνικός. Και άρρωστη σχιζοφρενοβλαβίωση».

Στο βιβλίο του «Αναζητώντας Κροκανθρώπους» αναφέρει: «Το καλό με μένα αλλά και το ζόρι είναι που ξέρω συνειδητά τον θάνατό μου και μαζί με την καταγραφή της πεθαμένης ζωής μπορώ να καταγράφω και το θάνατο».

Η διαδρομή κρατητήριο-Δαφνί, λόγω των συλλήψεων από την χούντα, γίνεται γνώριμη και τότε αρχίζει ο φόβος του εγκλεισμού που θα συνοδεύει τον Νικόλα μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Βασιλιάς, ο Σοφός κι ο Γελωτοποιός ενσαρκώνονται με μιας σε ένα οριστικό μπέρδεμα. Εσωτερικά ωριμάζουν πλέον οι σκέψεις και τα σενάρια για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή. Το Φευγιό έχει ήδη ξεκινήσει.

Το 1987 κατηγορήθηκε άδικα για το βιασμό μίας κοπέλας και οδηγήθηκε για λίγο στο ψυχιατρείο. Το γεγονός αυτό είχε σημαντικές συνέπειες στη ψυχολογία του, και βυθισμένος στη Σχιζοφρενοβλαβίωσή του, κουρέλι από τα ψυχοφάρμακα, κρεμάστηκε στο σπίτι του, που ονόμαζε χώρο προετοιμασίας και έφυγε σε ηλικία 39 ετών. Ένας θάνατος συνειδητός και προδιαγεγραμμένος από τον ίδιο το «μπαγάσα».

Κείμενο που δημοσιευτηκε στο περιοδικό "New".

Μ.Λαζαρίδου

.

Μερικά ενδιαφέροντα Links

Για όσους ενδιαφέρονται για ταινίες μικρού μήκους

http://herculiadis.blogspot.com/2009/12/some-short-films.html

Για όσους ενδιαφέρονται για ψυχολογία...

http://vrasidascynical.blogspot.com/2010/09/blog-post_16.html

Για όσους ενδιαφέρονται για φωτογραφία...

http://vrasidascynical.blogspot.com/2010/04/bruce-davinson.html

http://vrasidascynical.blogspot.com/2010/02/robert-doisneau.html

http://vrasidascynical.blogspot.com/2010/02/ralph-gibson.html

http://vrasidascynical.blogspot.com/2010/02/julia-margaret-cameron.html

Φωτογραφίες δικές μου από Κωνσταντινούπολη...

http://vrasidascynical.blogspot.com/2009/12/blog-post_09.html

Ο Φωτογραφικός κύκλος της Θεσσαλονίκης

http://photocircle.gr/

Ο Φωτογραφικός όμιλος Καβάλας.

http://www.photomilos-kavala.gr/

Ενδιαφέροντα δοκίμια....(του Νίκου Δήμου)

http://www.ndimou.gr/articles_gr.asp

Και μία ενδιαφέρουσα σάτιρα του ιδίου...

http://www.ndimou.gr/articledisplay.asp?cat_parent=11&time_id=85&cat_id=11

Αυτά προς το παρόν θα επανέλθω με καινούρια σε μερικές μέρες....

"ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΑΛΛΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΨΕΜΑΤΑ"

Η ιστορία του «παραμυθιού» χάνεται στα βάθη των αιώνων αντανακλώντας την πορεία των λαών και του πολιτισμού τους. Το παραμύθι πλάθεται από τον κόσμο του θαυμάσιου και του μαγικού και δεν υπόκειται καθόλου σε όρους πραγματικής ζωής, προσαρμόζεται όμως τελείως στο περιβάλλον, στα ήθη, στα έθιμα και στους μύθους των λαών. Δεν έχει χαρακτήρα διδακτικό ή συμβουλευτικό, έχει όμως ηθικό: στο τέλος του παραμυθιού, έρχεται η λύση, η δικαίωση του καλού ενάντια στην αιώνια μάχη με το κακό. Πόσοι από εμάς, ανατρέχοντας στην παιδική μας ηλικία, δεν θυμόμαστε τα αγαπημένα μας πρόσωπα να μας διηγούνται παραμύθια με δράκους και νεράιδες, με ξωτικά και κακούς λύκους. Πόσο αθώες είναι όμως αυτές οι ιστορίες, που παρασύρουν στο φανταστικό τους κόσμο παιδιά από τόσο μικρή ηλικία?

Τα παραμύθια, αντανακλούν και τα καταγράφουν τις τρέχουσες κοινωνικοπολιτικές, πολιτιστικές και ηθικές αξίες της κάθε κοινωνίας στη διάρκεια των χρόνων. Αποτελούν ένδειξη της λειτουργίας κάθε κοινωνίας και της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων. Αναπαράγουν τα κοινωνικά στερεότυπα, τις κοινωνικές νόρμες και ενισχύουν τις υπάρχουσες προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες. Από τα πιο κλασικά μοτίβα που συναντάμε στα παραμύθια, είναι αυτό της «Σταχτοπούτας» : η ορφανή και φτωχή κοπέλα, που περιμένει τον πρίγκιπα να έρθει και να τη σώσει από τη μίζερη και δύσκολη ζωή της. Κυριαρχεί το πατριαρχικό μοντέλο, όπου ο άντρας είναι ο δυνατός, αυτός που φέρνει το «ψωμί» στην οικογένεια, ενώ η γυναίκα υπομένει στωικά τη μοίρα της και γίνεται έρμαιό της.

Με μια πρώτη ανάγνωση ίσως αυτές ερμηνείες να φαντάζουν υπερβολικές. Αν όμως κάποιος αναλογιστεί σε ποιους απευθύνονται τα παραμύθια, τότε τα πράγματα περιπλέκονται και αποκτούν διαφορετικό νόημα. Τα μικρά παιδιά ρουφάνε σα σφουγγάρια τον κόσμο γύρω τους χωρίς να τον φιλτράρουν. Δεν έχουν ακόμα αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για να μπορούν να έχουν σωστή και αντικειμενική κρίση για τα όσα διαδραματίζονται γύρω τους. Γι’ αυτά, ο κόσμος είναι όπως περιγράφεται στα παραμύθια: ονειρικός και μαγικός, όπου το καλό σχεδόν πάντα επικρατεί έναντι του κακού, με το επιμύθιο «ζήσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα». Κανείς όμως δεν ξέρει αν η «Σταχτοπούτα» τελικά έζησε ευτυχισμένη με το Βασιλόπουλό της.

Εντυπώνεται υποσυνείδητα λοιπόν στην ανατροφή των κοριτσιών από πολύ μικρή ηλικία, η ιδέα του όμορφου πρίγκιπα που έρχεται με το άσπρο του άλογο. Αυτή την εικόνα ενισχύουν και πολλές μητέρες, που προσομοιάζουν αυτές τις ιστορίες με τα μικρά τους κοριτσάκια και προβάλλουν τα όνειρα που έχουν για αυτά. Οι προσδοκίες των γονέων για τα παιδιά τους παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας του φύλου τους. Η μητέρα ονειρεύεται για το κοριτσάκι της να γίνει ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη δημιουργώντας οικογένεια, ενώ αντίθετα θέλει το αγόρι της να καταξιωθεί επαγγελματικά και να κατακτήσει τον κόσμο. Αυτά είναι στερεότυπα που μεταλαμπαδεύονται ασυνείδητα από γενιά σε γενιά, και μέχρι και σήμερα ισχύουν όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Τέτοια στερεότυπα βρίσκουν έκφραση σε πολλά παραμύθια με τα οποία ανατρέφονται ολόκληρες γενιές παιδιών. Αν ο καθένας από εμάς ανατρέξει και θυμηθεί τα συναισθήματα που του προκαλούσαν τα παραμύθια της παιδικής του ηλικίας, θα διαπιστώσει τη μεγάλη επιρροή που του ασκούσαν.

Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να «ενοχοποιήσουμε» τα παραμύθια. Η κοινωνία είναι η υπεύθυνη για την όποια καθοδήγηση περνάει και αντανακλάται σε αυτά καθώς τα παραμύθια αποτελούν καθρέφτη της. Εναπόκειται σε γονείς και εκπαιδευτικούς να κάνουν την επιλογή και να περάσουν στα παιδιά τους μηνύματα που προωθούν την ανάπτυξή τους και την ομαλή προσαρμογή στο ρόλο τους και στο φύλο τους μέσα στην κοινωνία.

Κείμενο: Μαργαρίτα Λ.